جرلی جونز، متخصص تغذیه در این رابطه می‌گوید: با افزایش سن نگرانی درباره کمبود برخی املاح و ویتامین‌ها در افراد وجود دارد. حتی اگر انسان‌ها رژیم غذایی متنوع و مناسبی داشته باشند به دلیل کاهش توانایی دستگاه گوارشی در جذب مواد غذایی ممکن است کمبود املاح و ویتامین‌ها در بدن آن‌ها مشاهده شود. از این میان، کمبود ویتامین دی و ویتامین ب ۱۲ از جمله موارد بسیار شایع است.

بدن می‌تواند ویتامین دی را زمانی که در معرض نور خورشید قرار دارد تولید کند. با این حال، متاسفانه در فصول سرد سال شامل پاییز و زمستان به دلیل کوتاه بودن طول روز و نیز به دلیل آنکه مردم لباس‌های بیشتری در مقابله با سرما به تن می‌کنند، نور کمتری به بدن رسیده و در نتیجه تولید ویتامین دی در بدن کاهش می‌یابد. جذب کلسیم ارتباط مستقیمی به وجود ویتامین دی در بدن دارد. از این رو، افرادی که دچار کمبود ویتامین دی هستند به طور طبیعی دچار مشکلات مرتبط با کمبود کلسیم در بدن می‌شوند.

مرکز سلامت عمومی انگلیس اعلام کرده است: کمبود ویتامین دی می‌تواند منجر به ضعیف شدن، شکنندگی و تغییر شکل استخوان‌ها شود. کمبود ویتامین دی در کهنسالان یکی از رایج‌ترین دلایل پوکی استخوان است. در این شرایط خطر شکستگی استخوان به میزان قابل توجهی افزایش می‌یابد. شکستگی استخوان‌های مچ دست، ران و ستون فقرات از رایج‌ترین شکستگی‌ها به دلیل کمبود ویتامین دی در میان افراد بالای ۵۰ سال است.

خمیدگی در افراد مسن امری شایع است. این خمیدگی به میزان زیادی به دلیل کمبود ویتامین دی و پوکی استخوان است. مرکز سلامت عمومی انگلیس اعلام کرده است تنها در این کشور بیش از ۳ میلیون نفر به پوکی استخوان مبتلا هستند. خطر پوکی استخوان در میان زنان شایع‌تر از مردان است. مصرف مکمل‌های غذایی حاوی ویتامین دی باید در افراد میانسال و سالمند مورد توجه قرار گیرد.

ویتامین ب ۱۲

ویتامین ب۱۲ یا کوبالامین از مهم‌ترین ویتامین‌های مورد نیاز برای حیات موجودات زنده است. این ویتامین برای تکثیر سلولی (خون‌سازی) و عملکرد سیستم عصبی از طریق سنتزِ میلینی (Myelinogenesis) ضروری است و همراه با فولیک اسید و دیگر ویتامین‌ها برای بارداری بسیار حیاتی محسوب می‌شود. باکتری‌های تولیدکننده ویتامین ب۱۲ در دستگاه گوارش انسان، از دهان و لثه و حلق تا روده بزرگ زندگی می‌کنند، اما قادر به تأمین کل نیاز بدن نیستند. ویتامین ب۱۲ در منابع حیوانی مانند گوشت، جگر، شیر، پنیر و تخم مرغ وجود دارد و دارای ۴ درصد کبالت است.

کمبود ویتامین ب ۱۲ منجر به بیماری کم‌خونی وخیم و غیرطبیعی شدن گلبول‌های قرمز، کم شدن رشد بدن، مو و ناخن می‌شود. از آنجا که ویتامین ب ۱۲ در غذاهای گیاهی موجود نیست، بهتر است گیاهخواران، ورزشکاران و کسانی که رژیم سخت می‌گیرند از مکمل‌های ویتامینی مانند مولتی ویتامین‌ها استفاده کنند.

ویتامین ب ۱۲ نقش حیاتی در ساختن دی‌ان‌ای و مواد ژنتیکی در تمامی سلول‌های بدن دارد. تحقیقات در کشور انگلیس نشان داده است اصلی‌ترین دلیل کم خونی شدید در میان مردم این کشور کمبود این ویتامین است. برای تشخیص کمبود مواد معدنی و ویتامین‌ها در بدن آزمایش خون لازم است. با این حال، دانشمندان می‌گویند روش‌های ساده تری نیز برای فهمیدن کمبود ویتامین ب ۱۲ در بدن وجود دارد.

محققان انگلیسی تاکید دارند اگر افراد ۳ علامت ذیل را در بدن خود مشاهده می‌کنند احتمال زیاد دارای کمبود این ویتامین هستند:

۱- شوک‌های عصبی
۲- بی قراری و بی ثباتی بدن
۳- احساس سوزش در پاها

از این میان، مشاهده شوک‌های عصبی می‌تواند یک علامت هشدار دهنده درباره کمبود ویتامین ب ۱۲ باشد. این شوک عصبی به صورت ملایم و عمقی رخ می‌دهد، اما به سرعت از شدتش کاسته می‌شود. این شوک می‌تواند در کناره‌های لگن و یا قسمت‌های بالایی بدن در طول دنده‌ها رخ دهد. در شرایط وخیم این شوک‌ها می‌تواند به صورت پی در پی و دستکم در دو یا سه منطقه بدن یکی پس از دیگر رخ دهد.

از آنجا که کمبود ویتامین ب ۱۲ منجر به کم خونی شدید می‌شود، این امر می‌تواند به بی ثباتی در بدن دامن بزند و باعث شود افراد کارهای روزانه خود را به صورت متزلزل و با اضطراب انجام ‌دهند. یکی دیگر از علائم کمبود این ویتامین این است که فرد مشکل تعادل دارد و نمی‌تواند به صورت صاف با چشمان بسته یا زمانی که محیط تاریک است، بایستد. سوزش در پاها نیز از علائم شایع کمبود ویتامین ب ۱۲ است.

با این حال، دانشمندان علائم دیگری نیز برای کمبود این ویتامین مطرح می‌کنند، اما این علائم با برخی بیماری‌های دیگر هم پوشانی دارند. این علائم شامل:

۱- خستگی بیش از حد و بی حالی
۲- نداشتن انرژی، گیجی و خواب آلودگی
۳- نفس نفس زدن
۴- احساس ضعف
۵- رنگ پریدگی پوست
۶- شنیدن صداهایی از داخل بدن به جای شنیدن صدا از منابع بیرونی
۷- از دست دادن اشتها و کاهش وزن

افرادی که علائم کمبود ویتامین ب ۱۲ را در خود مشاهده می‌کنند بهتر است به پزشک عمومی مراجعه کنند. این پزشکان می‌توانند با انجام آزمایش خون و تجویز دارو، به بهبود حال فرد کمک کنند.

چه میزان ویتامین ب ۱۲ برای بدن لازم است؟

پاسخ به این سوال بستگی به عوامل مختلف شامل سن فرد، عادات غذایی، و شرایط جسمانی او دارد. مصرف این ویتامین براساس میکروگرم مورد سنجش قرار می‌گیرد. به طور معمول افراد بالغ روزانه نیازمند دستکم ۲.۴ میکروگرم ویتامین ب۱۲ هستند. اگر افراد کمتر از این میزان ویتامین را در شبانه روز دریافت کنند پزشک عمومی می‌تواند با توصیه غذایی و یا مکمل‌های خوراکی این کمبود را برطرف کند.

برای کسانی که از کمبود شدید ویتامین ب ۱۲ رنج می‌برند و به کم خونی شدید مبتلا هستند، تزریق آمپول این ویتامین توصیه می‌شود. شاید این افراد برای باقی عمر نیازمند دریافت مستمر ویتامین ب ۱۲ از طریق تزریق باشند. با این حال، پزشک عمومی می‌تواند در این باره نظر نهایی را ابراز کند.

منابع غذایی مانند جگر، انواع ماهی ها، گوشت گاو و گوسفند، بوقلمون، شیر و ماست از جمله غنی ترین منابع ویتامین ب ۱۲ محسوب می شوند. افراد سالمندی که به طور مداوم از ملین ها برای اجابت مزاج راحت تر استفاده می کنند در جذب ویتامین ب ۱۲ مشکل دارند. همچنین به دلیل اینکه منبع اصلی این ویتامین در مواد غذایی حیوانی قرار دارد، افرادی که گیاه خوار هستند احتمال بیشتری دارد که شاهد کمبود این ویتامین باشند. هم اینک مکمل های زیادی شامل مولتی ویتامین های مورد تایید مقامات بهداشتی در بازار وجود دارند که می تواند نیاز این افراد به ویتامین ب ۱۲ را تامین کند.

منبع: باشگاه خبرنگاران