رنگ ناخن سالم دست و پا معمولا صورتی و در محل رشد آن سفید است، اما عواملی می‌توانند باعث تغییر شکل و رنگ آن‌ها شوند. با اینکه افزایش سن یکی از شایع‌ترین دلایل تغییر رنگ ناخن‌ها به حساب می‌آید، اما موارد دیگری در ایجاد آن‌ها موثر است.

برخی از این موارد عبارت‌اند از:

عفونت قارچی

گونه‌های زیادی از قارچ‌ها وجود دارند که می‌توانند ناخن‌ها را تحت تاثیر قرار دهند. Trichophyton rubrum یکی از رایج‌ترین قارچ‌های عفونت‌زای بدن است که تمایل زیادی به ایجاد عفونت پوستی دارد و به همین دلیل به آن درماتوفیت نیز گفته می‌شود.

عفونت باکتریایی

عفونت‌های باکتریایی نیز می‌توانند باعث تغییر رنگ ناخن شوند. به طور مثال Pseudomonas نوعی باکتری است که بستر ناخن را آلوده کرده و باعث ایجاد رنگ مایل به سبز در ناخن‌های آلوده می‌شود.

هماتوم

یکی دیگر از موارد تغییر رنگ ناخن، متمایل شدن آن‌ها به رنگ قرمز یا سیاه (که گاهی کبود به نظر می‌رسد) است که می‌تواند ناشی از هماتوم (جمع شدن خون) در زیر ناخن باشد.

دیگر شرایط پزشکی

یکی دیگر از موارد قابل ذکر، توجه به این نکته است که شرایط پزشکی مزمن نیز می‌تواند روی ظاهر ناخن‌ها تاثیر بگذارد. تغییرات رنگی خاص در ناخن‌ها می‌تواند نشان‌دهنده دیابت یا بیماری‌های دیگری در کبد، کلیه، قلب و ریه باشد. در واقع به همین دلیل است که پزشکان در معاینه فیزیکی معمول به ناخن‌ها و شرایط سلامت آن‌ها توجه ویژه‌ای می‌کنند.

دلایل نادر دیگری نیز در ایجاد تغییر رنگ در ناخن‌ها موثرند. این موارد عبارت‌اند از:

سندرم ناخن زرد:

ناشی از یک بیماری ارثی است که منجر به رشد کند، زرد شدن و تغییر رنگ ناخن‌ها می‌شود و با لنف ادم (تورم بافت‌ها به دلیل تجمع مایعات) و بیماری‌های ریوی همراه است.

اونیکولیز:

به معنی جدا شدن بدون درد ناخن از بسترش است. این عارضه معمولا با تغییر رنگ ناخن به زرد متمایل به سفید روشن همراه است.

سیانوز:

پوست، غشاهای مخاطی و ناخن‌ها ممکن است در صورت عدم اکسیژن‌رسانی کافی به خون، آبی‌رنگ به نظر برسند. البته این تغییر رنگ برای خود ناخن اتفاق نمی‌افتد.

به طور کلی دلایل تغییر رنگ ناخن را می‌توان موارد زیر دانست:

عفونت باکتریایی

کاندیدیازیس

بیماری‌های مزمن ریه

حساسیت به دارو (مانند حساسیت به تتراسایکلین)

سوتغذیه

اونیکولیز

ایسکمی سالخوردگی (اونیکوگریفوزیس)

لاک زدن و استفاده از مواد آرایشی

ضربه

سندرم ناخن زرد

 انواع تغییر رنگ ناخن را بشناسید

در ادامه با انواع این عارضه و دلایل احتمالی بروز آن‌ها آشنا می‌شوید.

ناخن‌های رنگ‌پریده

تغییر رنگ ناخن‌های دست و پا به حالت رنگ‌پریدگی ممکن است دلایل زیادی داشته باشد. اما با این حال یکی از رایج‌ترین دلایل آن را می‌توان افزایش سن نام برد. بر اساس مطالعات انجام شده روی سالمندان بالای ۶۰ سال به نظر می‌رسد که تقریبا از هر چهار نفر، سه نفر ناخن‌های رنگ‌پریده و کدر داشتند. با این حال توجه داشته باشید که ناخن‌های رنگ‌پریده همچنین می‌توانند نشان‌دهنده مشکلات جدی‌تر برای سلامتی در برخی افراد باشد. برخی از موارد خطرناک رنگ‌پریدگی ناخن عبارت‌اند از:

کم‌خونی

نارسایی احتقانی قلب

بیماری کبد

سوتغذیه

ناخن سفید

دلایل زیادی ممکن است باعث سفید شدن ناخن‌ها شود. این عارضه می‌تواند ناشی از یک ضربه یا در شرایطی که با لبه‌های تیره‌تر همراه باشد نشان‌دهنده مشکلات کبدی مانند هپاتیت باشد.

سفید شدن کامل یا بخشی از یک ناخن

اگر فقط یکی از ناخن‌ها به طور کامل یا تا حدی سفید شود ممکن است ناشی از یک آسیب یا به دلایل دیگری باشد که در ادامه به آن خواهیم پرداخت.

سفید شدن تمام ناخن‌ها

با این حال در صورتی که تمام ناخن‌ها طبق یک الگو سفید شوند، ممکن است شرایط پزشکی خطرناکی به وجود آورنده این تغییر باشد. در این شرایط باید برای آزمایشات بیشتر به پزشک مراجعه کنید.

ناخن سفید با نوار صورتی در بالای آن

همچنین ناخن‌های سفید با نوار صورتی در بالای بستر آن‌ها، ناخن‌های تری (Terry’s nails) نامیده می‌شوند که می‌تواند ناشی از یک بیماری جدی باشد. اگرچه ناخن تری ممکن است نشان‌دهنده یک بیماری جدی باشد اما بروز آن در افراد مسن نیز می‌تواند ناشی از بخشی طبیعی از روند پیری آن‌ها به شمار برود.

ناخن‌های سفید با هلال ماه

ناحیه سفید در انتهای ناخن‌ها که شبیه به ماه نصفه دیده می‌شود Lunula نام دارد و به معنی «ماه کوچک» است. هنگامی که این اتفاق برای ناخن رخ دهد ممکن است نشان‌دهنده این باشد که رگ‌ها در زیر ناخن تغییر پیدا کرده‌اند. این حالت نیز می‌تواند ناشی از بیماری‌های جدی‌تری شامل موارد زیر باشد:

سیروز کبدی

نارسایی مزمن کلیه

نارسایی احتقانی قلب

با اینکه امکان دارد برخی از این موارد به دلیل یک ویژگی ژنتیکی بی‌ضرر بروز پیدا کند با این حال برای رد دلایل جدی‌تر به پزشک مراجعه کنید.

 ناخن‌های زرد شده

یکی از شایع‌ترین دلایل تغییر رنگ ناخن به زردی عفونت قارچی است که با بدتر شدن آن می‌تواند به آسیب‌دیدگی بستر ناخن و ضخیم یا شکننده شدن ناخن‌ها منجر شود. در افراد سیگاری نیز بر اثر تماس دود تنباکو ممکن است ناخن‌ها دچار زردی شوند. همچنین در موارد نادر ممکن است تغییر رنگ ناخن نشان‌دهنده یک بیماری جدی‌تر مانند مشکلات شدید تیروئید، بیماری‌های ریوی، دیابت یا پسوریازیس باشد. در این موارد که معمولا در افراد بالای ۵۰ سال دیده می‌شود تقریبا تمام ناخن‌ها درگیر شده و تغییر رنگ می‌دهند. زرد شدن ناخن‌ها در مواردی نیز با کمبود ویتامین‌ها یا مواد معدنی در بدن مرتبط است و ممکن است با مصرف مولتی‌ویتامین‌ها برطرف شود.

ناخن‌های آبی

ناخن‌ها به دلایل زیادی می‌توانند ظاهری آبی‌رنگ به خود بگیرند. به طور کلی این تغییر رنگ ناشی از خود ناخن نیست و بستر آن است که تغییر رنگ می‌دهد. بستر ناخن عاری از رنگدانه‌های پوستی است و همین موضوع تغییر رنگ آن به دلایل مختلف را ساده‌تر می‌کند.

در ادامه به معرفی بعضی از این دلایل می‌پردازیم:

مسمومیت با نقره

یکی از شناخته‌شده‌ترین دلایل آبی شدن ناخن‌ها را می‌توان مسمومیت با نقره یا آرژیریا دانست. با توجه به این موضوع که بستر ناخن فاقد رنگدانه پوستی است، یکی از اولین مکان‌هایی که نشانه‌هایی از رسوبات نقره را نشان می‌دهد همین نقطه خواهد بود. این وضعیت غیرقابل بازگشت است و با قرار گرفتن هرچه بیشتر در معرض نقره بدتر می‌شود. همچنین افرادی که دچار مسمومیت نقره هستند با قرار گرفتن در آفتاب نیز ممکن است دچار تغییر رنگ در سطح پوست شوند. افرادی که با نقره کار می‌کنند مانند معدنچیان و تولیدکنندگان ظروف نقره و همچنین افرادی که از نقره (احتمالا به صورت نمک نقره) به عنوان داروی جایگزین استفاده می‌کنند در معرض این تغییر رنگ ناخن هستند.

داروها

استفاده از برخی داروها می‌تواند با تغییر رنگ بستر ناخن به آبی منجر همراه باشد. داروهای مورد استفاده برای مبارزه با مالاریا (ضد مالاریاها)، سایکوز (فنوتیازین‌ها) یا داروهایی که برای تنظیم ضربان قلب (آمیودارون) مصرف می‌شوند از جمله این موارد هستند. همچنین در مواردی استفاده از داروی مینوسیکلین که برای مبارزه با بیماری روزاسه به کار می‌رود نیز موجب تغییر رنگ ناخن‌ها شده است.

خطرات شغلی

برخی از مشاغل نیز می‌توانند باعث آبی شدن بستر ناخن‌ها شوند. مکانیک‌ها به دلیل استفاده از اسید اگزالیک که برای تمیز کردن رادیاتورها استفاده می‌شود گاهی شاهد آبی شدن ناخن‌های خود هستند. همچنین افرادی که از پاک‌کننده‌های فلز یا رنگ استفاده می‌کنند یا تولیدکننده‌های جوهر و رنگ نیز می‌توانند به ناخن آبی دچار شوند.

تغییر رنگ ناخن در ایدز

افراد مبتلا به عفونت ویروسی HIV ممکن است به دو دلیل آبی شدن بستر ناخن را تجربه کنند. در واقع تغییر رنگ ناخن در ایدز ممکن به دلایل زیر رخ دهد:

وجود عفونت ویروسی باعث این تغییر رنگ ناخن شده باشد

مصرف برخی از داروهای رتروویروسی با این تغییر رنگ مرتبط است

سیانوز و تغییر رنگ ناخن به بنفش مایل به آبی

سیانوز یا همان نوسان و کمبود اکسیژن در گلبول‌های قرمز خون ممکن است باعث تغییر رنگ پوست زیر ناخن‌ها و جاهای دیگری مانند پاها، لب‌ها یا غشاهای مخاطی به رنگ بنفش مایل به آبی شود.

قرار گرفتن در معرض دمای سرد یا سطوح غیرطبیعی هموگلوبین بالا ممکن است به سیانوز منجر شود. همچنین سیانوز امکان دارد ناشی از یک بیماری مزمن زمینه‌ای مانند COPD یا آسم باشد یا در اثر ناتوانی بدن در رساندن گلبول‌های قرمز اکسیژن‌دار (مانند ذات‌الریه، آمبولی ریه و…) به وجود بیاید. سیانوز حاد می‌تواند یک نشانه اورژانس پزشکی باشد و باید برای یافتن علت آن سریعا اقدام کنید.

خطوط تیره زیر ناخن

گاهی تغییر رنگ ناخن با ایجاد خطوط قهوه‌ای یا سیاه از کوتیکول تا نوک ناخن همراه است که می‌توانند به دلایل مختلفی به وجود آمده باشند. از آنجایی که پیدا کردن منشا این تغییر رنگ  به دلیل عدم دسترسی به زیر ناخن ممکن نیست، می‌تواند باعث نگرانی بیمار و پزشک شود. خطوط تیره زیر ناخن امکان دارد ناشی از سرطان پوست باشد و انجام بیوپسی برای رد احتمال آن ضروری است.

لکه‌های سفید روی ناخن

لکه‌های سفید روی ناخن‌ها رایج و معمولا بی‌ضرر هستند. این عارضه معمولا ناخن‌های دست را تحت تاثیر قرار می‌دهد و بروز آن روی ناخن‌های پا با اینکه بعید نیست اما نادر است. در اغلب موارد یک ضربه خفیف به صفحه ناخن باعث بروز این لکه‌های سفید شده است. برخورد ناخن با یک جسم سخت یا خم شدن آن‌ها بدون اینکه بشکنند می‌تواند باعث ظاهر شدن یک خط یا لکه‌ای سفید روی ناخن شود. این موارد نیاز به درمان ندارند و فقط کافی‌ است صبر کنید تا لکه با رشد ناخن شما بالاتر بیاید و سپس آن را کوتاه کنید.

در مواردی نیز ممکن است این لکه‌ها ارثی باشند و در بدو تولد نوزاد با الگوی مشابهی در خانواده، روی ناخن‌های او دیده شوند. همچنین در مواردی نادر نیز ممکن است کل ناخن کاملا سفید شود که به آن لوکونیشیا کامل (total Leukonychia) گفته می‌شود. این وضعیت ممکن است نشا ‌دهنده یک مشکل زمینه‌ای باشد یا نباشد. بنابراین مراجعه به پزشک برای تشخیص علت تغییر رنگ ناخن می‌تواند از عوارض احتمالی جلوگیری کند.

سندرم ناخن سبز

تغییر رنگ ناخن به سبز ممکن است به صورت لکه‌هایی در زیر ناخن باشد یا به شکلی کامل یک ناخن را تحت تاثیر خود قرار دهد. این سندرم در ناخن‌های پا و دست بروز می‌یابد و شایع‌ترین علت آن را می‌توان عفونت باکتریایی دانست. باکتری سودوموناس که از عوامل شایع تغییر رنگ ناخن به سبز محسوب می‌شود معمولا در اثر کار یا وقت گذراندن در آب انتقال می‌یابد. کارهایی مانند باغبانی در هوای مرطوب، ظرفشویی یا شنا در استخرها و جکوزی‌هایی که از کلر کمی استفاده می‌کنند، می‌توانند باعث این عارضه شوند. همچنین جدا شدن صفحه ناخن از بستر آن نیز در شغل‌هایی مانند سرایداری، لوله‌کشی و باغبانی احتمال ابتلا به اینگونه عفونت را بالا می‌برد.

یکی از دیگر از دلایل سبز شدن ناخن را می‌توان کار با مواد شیمیایی مانند رزین دانست. در صورتی که برای کار با این مواد از دستکش‌های مناسب استفاده نشود ابتلا به سندرم ناخن سبز محتمل است. خوشبختانه چه این سندرم ناشی از عفونت بوده یا توسط تماس با مواد شیمیایی ایجاد شده باشد، گزینه‌های درمانی مختلفی می‌توانند به بازگرداندن ناخن‌ها به رنگ طبیعی‌شان کمک کنند.