شطرنج، ورزشی است که هم انجام، هم داوری و هم مربی‌گری اش احتیاج به شوق دارد. شوقی که از سر علاقه و اشتیاق نشات گرفته‌است. نسرین جان محمدی، داور و مربی ورزش شطرنج در کانون بازنشستگان صنعت نفت تهران، در ایام کرونا با ضبط ۸۴۰ دقیقه کلیپ آموزش شطرنج (۱۲۰ کلیپ هفت دقیقه‌ای) توانست بازنشستگان زیادی را با بازی شطرنج آشنا و آنان را از مراحل مقدماتی و پیشرفته عبور و برای ورود به مسابقات آماده کند. بعد از رفع محدودیت کرونا، از هفتم خرداد نیز کلاس‌های حضوری شطرنج او در محل کانون بازنشستگان صنعت نفت تهران برای بازنشستگان دایر شده است.

نسرین جان‌محمدی، داور درجه یک و مربی درجه دو از فدراسیون شطرنج ایران است و ریتینگ بین‌المللی ۱۷۳۶ از فدراسیون جهانی شطرنج یعنی فیده (FIDE) را داراست. در ادامه گفتگوی ما را با او می‌خوانید:

چرا بازی شطرنج برای بازنشستگان از اهمیت زیادی برخوردار است؟

دلیل اهمیت و محبوبیت شطرنج در میان قشر بازنشسته این است که شطرنج سه شاخصه مهم در خود نهفته دارد: علم، ورزش و هنر. شطرنج علم است زیرا مانند علم ریاضی در خود محاسبات ذهنی دارد و برای حمله و دفاع مهره ها باید محاسبه کنیم که چگونه دفاع و حمله را شروع کنیم و یا برای آن مهره چند دفاع بزاریم. شطرنج هنر است زیرا باید برای تفکر خود طرح‌ریزی کنیم و از ایده‌های نو و جدید استفاده کنیم. و تعداد حمله ها را زیاد  کنیم. شطرنج هنر طرح ریختن و ایده سازی است.

شطرنج ورزش ذهن است و برای جلوگیری از آلزایمر بسیار کمک‌کننده است و فکر را متمرکز می‌کند. ورزشی است که جای تفریح و بازی دارد بدون آنکه نیاز به مکان یا زمان خاصی برای ورزش داشته‌باشیم و در خانه، پارک و هر مکان که بخواهید به راحتی در دسترس است. بخصوص که اکثر پارک‌ها میز مخصوص سیمانی یا چوبی شطرنج دارند و با همراه داشتن صفحه و مهره‌های شطرنج به راحتی می‌توان به این ورزش پرداخت.

در ساعاتی که بازنشسته‌های خانم و آقا، به دور از هر فکر و خیال به کلاس‌های شطرنج می‌آیند، علاوه بر اینکه  ذهن و فکر خود را با این ورزش پرورش می‌دهند، تمرین تمرکز نیز می‌کنند و خود را برای ساعاتی از دغدغه‌های زندگی دور می‌کنند. شطرنج، بازی فکری آرامبخشی است که هوش و حواس را زیاد می‌کند. تمرکز فکر را بالا می‌برد و برای همان ساعاتی که بازنشسته از فضاهای تکراری و روزمرگی فاصله می‌گیرد، اتفاق خوبی رخ داده‌است.

در این بازی دو نفره، گروه‌های مختلف با هم مشورت و همفکری می‌کنند و بازی را آنالیز می‌کنند و ایده‌های خود را به اشتراک می‌گذارند. تنها بازی‌ای است که در حین بازی می توانید خوردن و آشامیدن داشته باشید. چون این بازی پرورش مغز و فکر است و خوردن انواع تنقلات و خوراکی‌های مفید در حین بازی مجاز است و مهمتر از همه موقعی که به این بازی می‌پردازید تمام فکرتان متمرکز در بازی است و بازی بسیار جالب و آرامی است و بازیکنان از آرامش بالایی برخوردار می‌شوند.

شطرنج چند سالی است محبوبیت زیادی پیدا کرده علت آن را در چه چیزی می‌دانید؟

این ورزش طرفداران زیادی دارد. علتش نیز این است که شطرنج به عنوان یک ورزش رسمی و شناخته شده برای سنین چهار پنج سالگی تا هفتاد هشتاد سالگی و بیشتر به رسمیت شناخته می‌شود و می‌توان گفت محدودیت سنی ندارد.

آیا در حال حاضر کلاس‌های شطرنج برای بازنشستگان صنعت نفت به صورت حضوری دایر است؟

بله. بعد از دوره‌ای که به خاطر شرایط کرونا کلاس‌ها به صورت مجازی برگزار می‌شد از هفتم خرداد سالجاری دوره‌های حضوری کلاس‌ها در روزهای شنبه و چهارشنبه در ساعت ۱۲ تا ۱۴ در محل کانون صنفی بازنشستگان صنعت نفت تهران واقع در خیابان هویزه دایر و استقبال خوبی نیز از آن شده‌است.

آیا در دوران کرونا کلاس‌ها به صورت آنلاین برگزار می‌شد؟

 کلاس‌ها به صورت آنلاین نبود اما در این ایام، کلاس‌ها را به صورت کلیپ‌های هفت دقیقه‌ای ضبط کرده بودم و در اختیار کانون قرار دادم و آنها بر روی کانال تلگرام کانون قرار می دادند. در طول این مدت که کلاس‌ها مجازی برگزار شد جمعا ۱۲۰ کلیپ ۷ دقیقه‌ای ضبط شد و در اختیار بازنشستگان قرار گرفت.

به غیر از برگزاری کلاس حضوری، مسابقه نیز برگزار می‌کنید؟

بله. شنبه هفته آینده نیز مسابقه شطرنج به صورت حضوری مابین بازنشستگان صنعت نفت تهران و شهرری برگزار می‌شود.

در سال‌های قبل نیز این مسابقات در ایام دهه فجر در دو سطح مقدماتی و پیشرفته برگزار می‌شد و به شش نفر از برندگان، جوایز نقدی و لوح برتر و به تمامی شرکت کنندگان لوح تقدیر داده شد.

دوران کرونا چه دستاوردها و تجاربی را در ورزش شطرنج برای بازنشستگان ایجاد کرد؟

این دوران با اینکه دوران سختی برای همه بود اما با وجود تمام سختی‌ها دستاوردهایی نیز داشت. بیشترین دستاوردی که از این ایام عاید شد این بود که تا قبل از کرونا تعداد زیادی از بازنشستگان با برنامه‌های کروم و فایرفاکس و به طور کلی کار با گوشی‌های هوشمند آشنا نبودند.

سه گروه در واتساپ برای بازنشستگان فعال است که در یکی از این گروه‌ها به محض آنکه لینک مسابقه اعلام می‌شود، مسابقه توسط اعضای فعال بازنشسته اجرا می‌شود. برخی نیز عضو گروه بودند تا از کلیپ‌های آموزشی شطرنج استفاده کنند. اکنون که کلاس‌ها به صورت حضوری برگزار می‌شود، استقبال بسیار خوب است.

در دوان کرونا اکثر بازنشسته‌ها برنامه اپلیکیشن شطرنج آنلاین را نصب کرده‌اند و با ارائه نام کاربری خود وارد گروه بازنشستگان صنعت نفت تهران در این اپلیکیشن شده‌اند. این گروه در حال حاضر ۳۰ عضو دارد که به محض آنکه لینک مسابقه از طریق گروه برای اعضا ارسال می شود در مسابقه آنلاین شطرنج شرکت می‌کنند. من هم به عنوان داور در کنار آنها در بازی آنلاین حضور دارم و نظارت می‌کنم. اوایل تعداد زیادی از بازنشستگان می‌گفتند که کار با تکنولوژی را بلد نیستند اما کم کم توانستند وارد بازی شوند و ساعاتی از روز به بازی آنلاین شطرنج مشغول شوند.

بازنشستگانی که در کلاس‌های آموزشی شطرنج شرکت کرده‌اند، این کلاس‌ها چه تاثیری بر روی اعصاب و روان آنها داشته است؟

بازنشستگانی که شطرنج را به صورت جدی و با علاقه و با انگیزه دنبال می کنند به گفته خودشان، توانسته اند افکار مزاحم را از خود دور کنند. حتی خیلی مواقع، بازی شطرنج در هنگام خواب، مانع افکار مزاحم و ایجاد خواب عمیق و آرام در آنان شده‌است. بازنشستگانی که برای شطرنج وقت می‌گذارند رفته‌رفته این بازی، جزئی از زندگی آنان می‌شود زیرا فکر کردن  جزئی از زندگی است و چه بهتر که این افکار در راستای بازی شطرنج مصرف شود.

منبع: برگرفته از نشریه زندگی نو شماره ۳۲۸